Τι είναι το "φαινόμενο ΙΚΕΑ" και πώς βελτιώνει τη σωματική, συναισθηματική και ψυχική μας υγεία
Μια μελέτη του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ παρουσιάζει τα πλεονεκτήματα
Πολλοί από εμάς έχουμε χάσει την ικανοποίηση να φτιάχνουμε κάτι μόνοι μας, από την αρχή, με αφοσίωση και να απολαμβάνουμε στη συνέχεια τους καρπούς της εργασίας μας. Το να βιώνεις την ευτυχία "λερώνοντας τα χέρια σου" ή κάνοντας χειρωνακτικές εργασίες ονομάστηκε "φαινόμενο IKEA" μέσα από μια μελέτη του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ.
Οι ερευνητές Michael Norton, Daniel Mochon και Dan Ariely το ορίζουν ως εξής: "Η εργασία από μόνη της μπορεί να είναι αρκετή για να προκαλέσει μεγαλύτερη εκτίμηση για το αποτέλεσμα, ακόμα κι αν πρόκειται για τη συναρμολόγηση ενός απλού γραφείου. Ένα επίπονο και μοναχικό έργο μπορεί να κάνει τα άτομα να υπερεκτιμήσουν τις (απλές) δημιουργίες τους".
Στην πραγματικότητα, έχει αποδειχθεί ότι οι χειρωνακτικές δραστηριότητες είναι ιδιαίτερα καλές για την ψυχική υγεία, ότι μειώνουν το άγχος και αυξάνουν το αίσθημα της ευτυχίας και της ικανοποίησης. Το γράψιμο σε ένα χαρτί, το μαγείρεμα, το πλέξιμο, το σχέδιο, η ζωγραφική, γενικότερα η κατασκευή είναι πολύ σημαντικά. Υπάρχουν πολλές δραστηριότητες που σας επιτρέπουν να βιώσετε το "φαινόμενο IKEA", εκτός από το να δείτε μια εφαρμογή στο κινητό ή να πληκτρολογήσετε κάτι στον υπολογιστή. Πρέπει να αποσυνδεθείτε για να συνδεθείτε με τον εαυτό σας.
Γιατί είναι ωφέλιμες οι χειρωνακτικές εργασίες
"Από πολύ μικροί σε ηλικία καταλαβαίνουμε τη δημιουργία με απτό τρόπο. Μία από τις πρώτες αναμνήσεις μου ως παιδί, για παράδειγμα, είναι να ζυμώνω νερό και αλεύρι με τα χέρια μου. Η μητέρα μου με έβαλε να κάνω δραστηριότητες για να περνάει η ώρα φυσικά, αλλά και να με ηρεμεί. Η επίτευξη ενός επιθυμητού αποτελέσματος, η επιτυχία σε μια δραστηριότητα ή απλώς η δυνατότητα να κάνετε κάτι, όπως η συναρμολόγηση ενός επίπλου, μπορεί να έχει θαυματουργά αποτελέσματα.
Η χειρωνακτική εργασία προάγει πραγματικά τη συγκέντρωση. Μας καλεί να ακολουθήσουμε έναν ακριβή ρυθμό. Αποτρέπει την υπερβολική απόσπαση της προσοχής και χαλαρώνει όχι μόνο το μυαλό αλλά και το σώμα, μειώνοντας την αίσθηση του στρες και τις σχετικές καταστάσεις φλεγμονής και αυξημένης κορτιζόλης.
Αν κοιτάξουμε τη γενετική σύνθεση του εγκεφάλου, παρατηρούμε ότι ένα σημαντικό κομμάτι είναι αφιερωμένο στην κίνηση, και συγκεκριμένα στην κίνηση των χεριών", εξηγεί η Kelly Lambert, καθηγήτρια συμπεριφορικής νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Ρίτσμοντ της Βιρτζίνια.
Στην περίπτωση της κατάθλιψης, οι άνθρωποι βιώνουν ένα αίσθημα ανικανότητας, δηλαδή έχουν την εντύπωση ότι ό,τι και να κάνουν, τίποτα δεν θα λειτουργήσει. Όταν καταβάλλετε μια προσπάθεια και δείτε τα αποτελέσματα, για παράδειγμα σε ένα πλεκτό κασκόλ, θα νιώσετε μια αίσθηση ολοκλήρωσης και ελέγχου. Αυτές οι δραστηριότητες στη συνέχεια δημιουργούν μια ορμονική απόκριση στην επιτυχία και βοηθούν στην παραγωγή ντοπαμίνης, της ορμόνης της ανταμοιβής και της ευτυχίας.
Το φαινόμενο IKEA και η δύναμη των χειρωνακτικών εργασιών
Είτε κρεμάμε μια φωτογραφία, ένα ράφι, φτιάχνουμε δείπνο ή τα μαλλιά μας, οι χειρονακτικές εργασίες μάς δίνουν μια αίσθηση "σιγουριάς και δεξιότητας που λίγες άλλες παρέχουν. Αλλά το πιο σημαντικό: μας δείχνουν απτά πράγματα που καθορίζουν την ταυτότητά μας", λέει ο Michael Norton, καθηγητής του Χάρβαρντ και συγγραφέας του "The Ritual Effect", ενός βιβλίου που εξηγεί πώς οι επιλογές που κάνουμε γίνονται συνήθειες και, ως εκ τούτου, μικρές τελετουργίες.
Σε αυτό το βιβλίο, ο Michael Norton ορίζει το "φαινόμενο IKEA", τον νοητικό μηχανισμό που μας οδηγεί να εκτιμούμε και να αγαπάμε περισσότερα πράγματα που φτιάχνονται με τα χέρια μας. Το να κάνετε κάτι με τα χέρια δίνει μεγαλύτερη αξία σε αυτό που δημιουργείτε, οδηγεί σε μεγαλύτερη εκτίμηση του τελικού προϊόντος και αυξάνει το αίσθημα ικανοποίησης ανάλογα με την προσπάθεια που καταβάλλεται για να επιτευχθεί αυτό το αποτέλεσμα.
"Είναι ο χρόνος που χάσατε για την τριανταφυλλιά σας που κάνει το τριαντάφυλλο που βγαίνει στη συνέχεια τόσο σημαντικό", επισημαίνει ο Μικρός Πρίγκιπας του Antoine de Saint-Exupéry. Το τελικό αποτέλεσμα είναι μια υλική νίκη, που ξεχωρίζει ως το φυσικό σύμβολο της προσπάθειας. Γίνεται μια προέκταση ταυτότητας με την οποία μπορούμε να εξατομικεύσουμε τον χώρο που κατοικούμε και να αφήσουμε ένα σημάδι από το πέρασμά μας σε αυτό τον κόσμο.
Η ολοκλήρωση μιας εργασίας είναι ένας τρόπος να αισθάνεστε ικανοί και να έχετε τον έλεγχο της ζωής σας. Κάτι που έχει θετικό ψυχολογικό αντίκτυπο. Αντίθετα, η αποτυχία έχει αρνητικές συνέπειες: Κάνει τους ανθρώπους να γκρινιάζουν και προκαλεί τύψεις.
