Υψηλή κορτιζόλη: 5 συμπτώματα που πρέπει να προσέξετε
Tα ενδεικτικά σημάδια της ορμόνης του στρες που πρέπει να γνωρίζεις
Τον τελευταίο καιρό, οι αναζητήσεις στο Διαδίκτυο για «κορτιζόλη» γνωρίζουν έξαρση. Την περασμένη εβδομάδα, για παράδειγμα, το κλειδί αναζήτησης «πώς να μειώσετε την κορτιζόλη» ήταν το τέταρτο πιο δημοφιλές στο Ηνωμένο Βασίλειο, σύμφωνα με την Google. Τι είναι, όμως, ακριβώς η κορτιζόλη; Και γιατί η αύξηση των επιπέδων της φαίνεται να προκαλεί τόσο μεγάλη ανησυχία στους χρήστες του Διαδικτύου;
Ποια είναι η χρήση της κορτιζόλης
Η κορτιζόλη δεν είναι κάτι κακό. Όλοι χρειαζόμαστε αυτή την ορμόνη που παράγεται από τα επινεφρίδια. Στην πραγματικότητα χρειάζεται για μεταβολικές διεργασίες που περιλαμβάνουν υδατάνθρακες, λιπίδια και πρωτεΐνες -δηλαδή συμβάλλει στη μεταμόρφωση των τελευταίων και στην κατασκευή από μέρους τους των κυττάρων του σώματός μας-, καθώς και στη διατήρηση της αρτηριακής πίεσης. Σταθερά, ελέγχει τη συγκέντρωση του σακχάρου στο αίμα και ρυθμίζει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Ωστόσο, η κορτιζόλη είναι επίσης γνωστή ως «ορμόνη του στρες», και αυτό συμβαίνει επειδή παράγεται με ώθηση από το νευρικό σύστημα ως απόκριση στην αύξηση της έντασης στην οποία υπόκειται το σώμα μας. Δεδομένου ότι όταν είμαστε σε ένταση χρειαζόμαστε περισσότερη ενέργεια, η κορτιζόλη ευνοεί την αύξηση της παρουσίας λιπών στο αίμα και την αύξηση της γλυκαιμίας, δηλαδή την τιμή της συγκέντρωσης γλυκόζης στο αίμα.
Σε στρεσογόνες καταστάσεις, η αδρεναλίνη και η νοραδρεναλίνη απελευθερώνονται επίσης στο σώμα μαζί με την κορτιζόλη και αυτά τα τρία στοιχεία, συνδυασμένα, οδηγούν σε αύξηση της αρτηριακής πίεσης, η οποία ευνοεί την αύξηση της εγρήγορσης, της αντιδραστικότητας και της φυσικής απόδοσης.
Η "σκοτεινή" πλευρά της κορτιζόλης
Μέχρι στιγμής, όλα είναι τέλεια! Αλλά το γεγονός είναι ότι, υπό φυσιολογικές συνθήκες, το σώμα χαλαρώνει μόλις περάσει η φάση του στρες, με συνέπεια τη μείωση των επιπέδων κορτιζόλης. Ωστόσο, εάν το άγχος παραταθεί ή ακόμα γίνει χρόνιο, μπορεί να βρεθείτε με τα επίπεδα κορτιζόλης στα ύψη, κάτι που έχει βλαβερές επιπτώσεις στο σώμα σας.
Το πρόβλημα είναι ότι δεν γνωρίζουμε πάντα ότι το σώμα μας βιώνει μια αγχωτική κατάσταση. Ωστόσο, οι πολύ υψηλές τιμές κορτιζόλης μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα, η αναγνώριση των οποίων αποτελεί το πρώτο, θεμελιώδες βήμα για την ανάληψη δράσης.
Υψηλή κορτιζόλη: 5 συμπτώματα που πρέπει να προσέξετε
Υπερβολικό λίπος στην περιοχή της κοιλιάς
Μια κατάσταση παρατεταμένου στρες μπορεί να μας οδηγήσει να τρώμε περισσότερο από όσο χρειάζεται ή να καταναλώνουμε λάθος τροφές. Η αύξηση του λίπους στην περιοχή της κοιλιάς, λοιπόν, μπορεί να είναι ένδειξη όχι μόνο του γεγονότος ότι δεν ακολουθούμε σωστή διατροφή, αλλά και υπερβολικής παρουσίας κορτιζόλης στον οργανισμό.
Όπως είδαμε, μάλιστα, σε στιγμές στρες η κορτιζόλη προκαλεί αύξηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα, προκειμένου να μας παρέχει την απαραίτητη ενέργεια για να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση. Τώρα, αν μας κυνηγούσε μια τίγρη, είναι σαφές ότι αυτή η "ένεση" γλυκόζης θα μας βοηθούσε να τρέξουμε πιο γρήγορα, αλλά αν το άγχος δεν είναι σωματικό αλλά μάλλον ψυχολογικό, δεν καίμε αρκετή ενέργεια και η γλυκόζη που υπάρχει στο αίμα τείνει να αποθηκεύεται ή να μετατρέπεται σε λίπος, το οποίο, δυστυχώς, συσσωρεύεται γύρω από την κοιλιά.
Προβλήματα ύπνου
Η υπερβολική παρουσία κορτιζόλης στο σώμα μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τον ρυθμό του ύπνου. Η δυσκολία στον ύπνο ή και η τάση να ξυπνάτε κατά τη διάρκεια της νύχτας μπορεί να υποδηλώνει ότι τα επίπεδα αυτής της ορμόνης είναι πολύ υψηλά.
Μια υγιής καμπύλη κορτιζόλης θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα το πρωί, τα οποία σταδιακά μειώνονται μέχρι να φτάσουν στο ελάχιστο πριν από τον ύπνο. Αντίθετα, μια κακώς ευθυγραμμισμένη καμπύλη έχει υψηλές τιμές ακόμα και κατά τη διάρκεια της νύχτας, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει ανησυχία και να σας εμποδίσει να κοιμηθείτε αρκετά.
Πρησμένο πρόσωπο
Ακριβώς όπως το λίπος στην κοιλιά, το πρήξιμο του προσώπου μπορεί να οφείλεται στην δράση της κορτιζόλης, η οποία ενθαρρύνει το σώμα να συσσωρεύσει λίπος στα πλαϊνά του προσώπου. Η υπερβολική παρουσία αυτής της ορμόνης μπορεί επίσης να προκαλέσει το σώμα να συγκρατήσει νερό στην υποδόρια περιοχή.
Ένα πρησμένο πρόσωπο μπορεί επομένως να είναι ένδειξη ότι είμαστε στρεσαρισμένοι. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί επίσης να είναι σύμπτωμα του συνδρόμου Cushing, το οποίο συνήθως προκαλείται από υπερβολική παραγωγή κορτιζόλης από τα επινεφρίδια ή από την πρόσληψή της μέσω παρατεταμένης χρήσης φαρμάκων όπως τα κορτικοστεροειδή, που συνταγογραφούνται για τις αντιφλεγμονώδεις και ανοσοκατασταλτικές τους ιδιότητες.
Δυσκολία στην επούλωση
Εάν κοψίματα, μώλωπες και χτυπήματα δεν δείχνουν σημάδια επούλωσης ή βελτίωσης, η υπερβολική κορτιζόλη μπορεί να είναι η αιτία. Τα υψηλότερα από τα κανονικά επίπεδα αυτής της ορμόνης αναστέλλουν την παραγωγή μορίων που ονομάζονται "κυτοκίνες", υπεύθυνα για την ενεργοποίηση της διαδικασίας επούλωσης του σώματος και την άμβλυνση της φλεγμονής. Προσθέστε σε αυτό την φλεγμονώδη απόκριση που προκαλεί η ίδια η υπερβολική παραγωγή κορτιζόλης, οπότε δεν είναι περίεργο που το σώμα αγωνίζεται να "επισκευαστεί".
Συνεχές πρήξιμο
Οι επιδράσεις της κορτιζόλης στο αίμα στοχεύουν πάντα στην επιβράδυνση ζωτικών λειτουργιών που δεν είναι άμεσα απαραίτητες, υπέρ εκείνων που είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση μιας επικείμενης απειλής, η οποία είναι η αιτία της κατάστασης άγχους.
Μία από τις πρώτες διαδικασίες που επηρεάζονται είναι η πεπτική. Η υψηλή παρουσία κορτιζόλης στο σώμα, στην πραγματικότητα αναστέλλει το πνευμονογαστρικό νεύρο, που είναι υπεύθυνο για την αποστολή μηνυμάτων στο πεπτικό σύστημα που προωθούν χρήσιμους μηχανισμούς για την πέψη των τροφών.
Έτσι, το σώμα μας δυσκολεύεται να αφομοιώσει και να απορροφήσει σωστά την τροφή και αυτό προκαλεί φούσκωμα, αέρια και φλεγμονές στην κοιλιά. Προσθέστε σε αυτό την προαναφερθείσα σχέση μεταξύ κορτιζόλης και κατακράτησης υγρών, η οποία με τη σειρά της συμβάλλει στο συνεχές πρήξιμο.
Πώς να μειώσετε τα επίπεδα κορτιζόλης
Η μείωση των επιπέδων κορτιζόλης μπορεί να μην είναι εύκολη υπόθεση, γιατί, ουσιαστικά, περιλαμβάνει τη μείωση των αιτιών του στρες, κάτι που δεν είναι πάντα δυνατό. Μπορείτε, λοιπόν, αρχικά να προσπαθήσετε να κάνετε τον ρυθμό της ζωής σας λιγότερο ταραχώδη, καθώς και να ακολουθήσετε ορισμένες καλές πρακτικές σχετικά με τη διατροφή και τη σωματική άσκηση.
Ακολουθήστε μια ισορροπημένη διατροφή
Μια μη ισορροπημένη διατροφή, πλούσια σε υπερβολικά επεξεργασμένα τρόφιμα όχι μόνο θα επιδεινώσει το υπερβολικό βάρος που προκαλείται από τη μεγάλη παραγωγή κορτιζόλης, αλλά θα τονώσει τα επινεφρίδια να παράγουν ακόμη περισσότερη.
Για να μειώσετε τα επίπεδα κορτιζόλης στο αίμα, θα πρέπει να τρώτε μικρά, συχνά γεύματα (περίπου κάθε 3 ώρες), να μην παραλείπετε ποτέ το πρωινό, να τρώτε πολλά φρούτα και λαχανικά και να λαμβάνετε υψηλές ποσότητες ωμέγα 3 λιπαρών οξέων που περιέχονται σε ψάρια όπως ο σολομός και οι σαρδέλες (να περιλαμβάνονται στη διατροφή τουλάχιστον 2 ή 3 φορές την εβδομάδα). Ωστόσο, τα γλυκά και οι υδατάνθρακες με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη πρέπει να αποφεύγονται. Επιπλέον περιορίστε το αλκοόλ και τον καφέ.
Γυμναστείτε σωστά
Η σωματική δραστηριότητα μπορεί να είναι χρήσιμη όταν έχετε υψηλή κορτιζόλη, αρκεί να επιλέξετε τον σωστό τύπο και να την εξασκείτε με μέτρο, καθώς οι υπερβολικές σωματικές προσπάθειες αυξάνουν την παραγωγή κορτιζόλης. Γιόγκα και pilates είναι ιδανικές επιλογές.
