Κύηση υψηλού κινδύνου: Αποτελεσματική διαχείριση για μια εγκυμοσύνη χωρίς προβλήματα
Ο Δρ. Παναγιώτης Σκλαβούνος, Μαιευτήρας-Γυναικολόγος, μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα τι είναι η κύηση υψηλού κινδύνου
Η εγκυμοσύνη αποτελεί μια φυσική διαδικασία, γι’ αυτό και τις περισσότερες φορές εξελίσσεται ομαλά, χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες περιπτώσεις, όπου μια εγκυμοσύνη μπορεί να χαρακτηριστεί ως «υψηλού κινδύνου», όταν υπάρχει αυξημένη πιθανότητα επιπλοκών για τη μητέρα και το μωρό.
Ο Δρ. Παναγιώτης Σκλαβούνος, Μαιευτήρας-Γυναικολόγος, Διευθυντής της Β’ Κλινικής Γυναικολογικής Ογκολογίας του νοσοκομείου ΜΗΤΕΡΑ, μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα τι είναι η κύηση υψηλού κινδύνου, ποιοι είναι οι παράγοντες που την επηρεάζουν, ενώ μας ενημερώνει για τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να διαχειριστεί αποτελεσματικά, με στόχο μια εγκυμοσύνη χωρίς προβλήματα.
Τι είναι η κύηση υψηλού κινδύνου
Μια εγκυμοσύνη ονομάζεται υψηλού κινδύνου στις περιπτώσεις εκείνες, που η υγεία της μητέρας, του εμβρύου ή και των δύο διατρέχει αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαφόρων επιπλοκών. Οι υψηλού κινδύνου εγκυμοσύνες απαιτούν ειδική διαχείριση για να βοηθήσουν στην εξασφάλιση της καλύτερης έκβασης για τη μητέρα και το μωρό. Αποτελεί το 12-15% περίπου του συνόλου των κυήσεων, ενοχοποιείται πάνω από 50%-60% για περιγεννητική και μητρική νοσηρότητα/θνητότητα και τέλος ευθύνεται για το 60% περίπου των πρώτων καισαρικών τομών.
Οι παράγοντες που χαρακτηρίζουν μια εγκυμοσύνη ως κύηση υψηλού κινδύνου
Οι παράγοντες που χαρακτηρίζουν μια κύηση υψηλού κινδύνου διακρίνονται σε μητρικής και εμβρυϊκής προέλευσης. Στους μητρικούς παράγοντες περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων:
- η ηλικία της επιτόκου (μικρότερη των 15 ετών ή μεγαλύτερη των 35)
- η υπέρβαρη ή αντίθετα λιποβαρής επίτοκος (βάρος μικρότερο των 45 κιλών)
- το ιστορικό επιπλοκών σε προηγούμενη κύηση (πρόωρος τοκετός, προεκλαμψία ή εκλαμψία, έμβρυο υπολειπόμενης ανάπτυξης ή θάνατος εμβρύου)
- η πολυτοκία (περισσότερες από 5 κυήσεις)
- τρεις ή περισσότερες αποβολές στο παρελθόν
Άλλα προβλήματα υγείας της μητέρας, όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση, η παχυσαρκία, οι ενδοκρινοπάθειες καθώς και λοιμώξεις αυξάνουν επίσης τον κίνδυνο στην εγκυμοσύνη. Οι ανωμαλίες του γεννητικού συστήματος, αναπνευστικές παθήσεις, καρδιοπάθειες, αυτοάνοσα νοσήματα/ρευματοπάθειες, νευρολογικές και αιματολογικές παθήσεις μπορούν επίσης να αποτελέσουν σοβαρό κίνδυνο.
Στους παράγοντες που θα επηρεάσουν το έμβρυο περιλαμβάνονται οι ιογενείς λοιμώξεις (έρπης, ιλαρά, ερυθρά, ανεμευλογιά, λοίμωξη από ιούς Coxsackie), οι βακτηριακές ή παρασιτικές λοιμώξεις (σύφιλη, τοξοπλάσμωση), τα βλαβερά για το έμβρυο φάρμακα (φαινιτοϊνη, ανταγωνιστές του φυλικού οξέος, λίθιο, στρεπτομυκίνη, τετρακυκλίνη, θαλιδομίδη, βαρφαρίνη), η έκθεση σε εθιστικές ουσίες (καπνός, αλκοόλ, ναρκωτικές ουσίες). Επίσης, οι πολύδυμες κυήσεις, καθώς και γενετικές καταστάσεις του εμβρύου, όπως σύνδρομο Down ή προβλήματα με καρδιά, πνεύμονες, νεφρά αυξάνουν τον κίνδυνο στην εγκυμοσύνη.
Οι εξετάσεις που προσδιορίζουν πότε μια εγκυμοσύνη είναι υψηλού κινδύνου
Η επίσκεψη στον Μαιευτήρα-Γυναικολόγο θα επιβεβαιώσει ή θα αποκλείσει την ύπαρξη μιας κύησης υψηλού κινδύνου. Οι κυήσεις υψηλού κινδύνου χρειάζονται ιδιαίτερα στενή παρακολούθηση και προσοχή τόσο από την ίδια την έγκυο όσο και από το γυναικολόγο. Σε αντίθεση με την παρακολούθηση μιας φυσιολογικής κύησης, η συχνότητα της παρακολούθησης μιας κύησης υψηλού κινδύνου καθορίζεται από τον Μαιευτήρα-Γυναικολόγο ανάλογα με τη βαρύτητα του παράγοντα κινδύνου.
Ενίοτε, ο Μαιευτήρας-Γυναικολόγος μπορεί να συστήσει επίσκεψη σε ειδικευμένο με την πάθηση που έχει εντοπιστεί ιατρό, ώστε η μέλλουσα μητέρα να παρακολουθείται συνδυαστικά. Κατά τη διάρκεια του προγεννητικού ελέγχου και μέσα από τις εξειδικευμένες εξετάσεις και τη συμβουλευτική, ο ιατρός καταρτίζει ένα πλάνο αντιμετώπισης της εγκυμοσύνης ανάλογα με τους κινδύνους που έχουν εντοπιστεί. Το πλάνο συνήθως περιλαμβάνει εξειδικευμένες εξετάσεις που πραγματοποιούνται σε συγκεκριμένη εβδομάδα κύησης ή περιοδικά, πιθανή λήψη φαρμακευτικής αγωγής από τη μητέρα και συχνότερες ιατρικές επισκέψεις.
Ο προγεννητικός έλεγχος περιλαμβάνει διαφορετικές εξετάσεις, ανάλογα με το τρίμηνο της κύησης.
Πρώτο τρίμηνο κύησης
- Γυναικολογικός έλεγχος με τη διενέργεια τεστ ΠΑΠ και καλλιέργεια κολπικού υγρού
- Εξετάσεις Αίματος με Γενική Αίματος, Επίπεδα Σιδήρου και Φερριτίνης,Ομάδα Αίματος και Rhesus
- Γενική Ούρων και Καλλιέργεια Ούρων
- Αιματολογικές εξετάσεις για παθήσεις που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη όπως για παράδειγμα εξέταση θυρεοειδούς, δρεπανοκυτταρικής ή μεσογειακής αναιμίας
- Έλεγχος Σακχάρου
- Εξετάσεις για λοιμώξεις που επηρεάζουν την υγεία του εμβρύου και της μητέρας όπως η Ερυθρά, η Τοξοπλάσμωση, η παρουσία Μεγαλοκυτταροϊού (CMV), η παρουσία διαφόρων ιών όπως της Ηπατίτιδας B και C, HIV I και II
- Απεικονιστικές εξετάσεις για το έμβρυο όπως μαιευτικό υπερηχογράφημα και αυχενική διαφάνεια
Δεύτερο τρίμηνο κύησης
- Επανάληψη εξετάσεων αίματος ανάλογα με τα ευρήματα του πρώτου τριμήνου.
- Καμπύλη σακχάρου
- Μαιευτικό υπερηχογράφημα Β επιπέδου(20 – 24 εβδομάδες κύησης)
Τρίτο τρίμηνο κύησης
- Επανάληψη εξετάσεων Αίματος ανάλογα με τα ευρήματα του πρώτου και δευτέρου τριμήνου
- Υπερηχογράφημα Doppler (28 – 32 εβδομάδες κύησης), καρδιοτοκογράφημα
- Έλεγχος για Αιμολυτικό Στρεπτόκοκκο της ομάδας Β (GBS, 35 – 37 εβδομάδες κύησης)
Επιπρόσθετα του βασικού προγεννητικού ελέγχου μπορεί να πραγματοποιηθεί ο έλεγχος για κυστική ίνωση της μητέρας, καθώς η πάθηση προσβάλλει το 1% του ελληνικού πληθυσμού, ελέγχεται το γονίδιο για βαρυκοΐα και το γονίδιο για τη νωτιαία μυϊκή ατροφία (SMA), η οποία θεωρείται μία απ’ τις πιο συχνές αιτίες βρεφικής θνησιμότητας (1,2 -1,3% του πληθυσμού). Σημαντική είναι επίσης η οδοντιατρική εξέταση, όπου πρέπει να υποβάλλονται όλες οι εγκυμονούσες στο πρώτο τρίμηνο, καθώς έχει σημειωθεί ένα μεγάλο ποσοστό καρδιοπαθειών και αποβολών που αποδίδονται στα δόντια.
Οι πιθανές επιπλοκές και πώς μπορούν να αποφευχθούν
Όταν μια κύηση υψηλού κίνδυνου επιδεινωθεί, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα υγείας για τη μητέρα και το μωρό με την εμφάνιση προεκλαμψίας, πρόωρου τοκετού, ενδομήτριας υπολειπόμενης ανάπτυξης (IUGR) ή ακόμη και θάνατος της μητέρας ή του μωρού (η πιο σοβαρή επιπλοκή και απειλητική για τη ζωή).
Οι παραπάνω επιπλοκές μπορούν στις περισσότερες περιπτώσεις να διαγνωσθούν έγκαιρα και επομένως να αποφευχθούν ή να μετριαστεί ο αντίκτυπος της δράσης τους.
Με τη σωστή παρακολούθηση και φροντίδα από τον ειδικό Μαιευτήρα–Γυναικολόγο, μία κύηση υψηλού κινδύνου οδηγεί σε θετικά αποτελέσματα τόσο για τη μητέρα όσο και για το μωρό. Χρήσιμο θα ήταν να ακολουθήσετε τις παρακάτω συμβουλές:
- Συμβουλευτείτε το γιατρό σας πριν ξεκινήσετε τη διαδικασία σύλληψης, ώστε να σας συμβουλεύσει κατάλληλα, ειδικά αν προϋπάρχουν καταστάσεις υγείας όπως διαβήτης ή υψηλή αρτηριακή πίεση.
- Διατηρήστε έναν υγιή τρόπο ζωής. Τραφείτε καλά και καταναλώστε άφθονα υγρά.
- Φροντίστε το σώμα σας.
- Προγραμματίστε έναν προγεννητικό έλεγχο.
- Αποφύγετε το κάπνισμα, την κατανάλωση αλκοόλ και τη χρήση ναρκωτικών ουσιών.
- Πάρτε ένα συμπλήρωμα φολικού οξέος, πάντα σε συνεννόηση με το Γυναικολόγο σας.
- Προγραμματίστε τακτικά ραντεβού παρακολούθησης της εγκυμοσύνης σας με τον ιατρό.
- Ακολουθήστε τις συμβουλές και τις οδηγίες του ιατρού σας.
Η διαχείριση μιας κύησης υψηλού κινδύνου
Η αναγνώριση μιας κύησης υψηλού κινδύνου αποτελεί το πιο κρίσιμο βήμα για τη σωστή αντιμετώπισή της. Ο ειδικός Μαιευτήρας–Γυναικολόγος, μέσω της λήψης ενός λεπτομερούς ιστορικού και μέσω του ενδελεχούς υπερηχογραφικού ελέγχου, μπορεί να αναγνωρίσει παράγοντες, οι οποίοι ενδέχεται να λειτουργήσουν επιβαρυντικά για την εγκυμοσύνη.
Έτσι για παράδειγμα η αυχενική διαφάνεια συνιστάται για όλες τις εγκυμονούσες, καθώς αποτελεί εξέταση προγεννητικού ελέγχου κατά το 1ο τρίμηνο της εγκυμοσύνης.
Τα αποτελέσματα των μετρήσεων που προκύπτουν υπερηχογραφικά, δίνουν μια πρώτη στατιστική πιθανότητα η οποία όμως δεν είναι και η τελική πιθανότητα, για το αν υπάρχει στο έμβρυο κάποια ανωμαλία. Θα πρέπει να συνυπολογιστούν και οι τιμές των ορμονών από το βιοχημικό έλεγχο (ορμόνες β-hCG και PAPP-A).
Μετά τη λήψη των αποτελεσμάτων των βιοχημικών εξετάσεων, αυτά προσαρμόζονται στην προϋπάρχουσα στατιστική πιθανότητα (του υπερηχογραφήματος) και έχουμε τα τελικά αποτελέσματα, δηλαδή τη συνδυασμένη στατιστική πιθανότητα που έχει το έμβρυο στο Α΄ τρίμηνο να έχει σύνδρομο Down ή άλλες χρωμοσωματικές ανωμαλίες, όπως είναι η τρισωμία 18 (σύνδρομο Edwards) και η τρισωμία 13 (σύνδρομο Patau). Ταυτόχρονα υπολογίζεται ο κίνδυνος μιας υπολειπόμενης εμβρυικής ανάπτυξης στις επόμενες εβδομάδες της κύησης και ο κίνδυνος εμφάνισης προεκλαμψίας. Σε περίπτωση αυξημένου κινδύνου στις 2 αυτές καταστάσεις, η καθημερινή λήψη χαμηλής δοσολογίας ασπιρίνης πριν το βραδινό ύπνο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο αυτό.
Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Έξετερ στη Μ. Βρετανία, με επικεφαλής τον Κύπριο καθηγητή Εμβρυϊκής Ιατρικής στο Βασιλικό Κολέγιο του Λονδίνου, Κύπρο Νικολαΐδη, παρατήρησαν ότι η χορήγηση 150 mg ασπιρίνης σε εγκύους οδήγησε σε 62% μείωση του ποσοστού της πρόωρης προεκλαμψίας, που θα συντελούσε σε τοκετό πριν την 37η εβδομάδα κυοφορίας.
Επιπρόσθετα μία στις είκοσι γυναίκες μπορεί να εμφανίσει σακχαρώδη διαβήτη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της, λόγω των αλλαγών που συμβαίνουν στον οργανισμό στην κύηση. Η έγκαιρη και αποτελεσματική ρύθμισή του εξασφαλίζει την υγεία τόσο της εγκύου όσο και του νεογνού. Προληπτικά όλες οι έγκυοι πρέπει να ελέγξουν το σάκχαρό τους μόλις βεβαιωθεί η εγκυμοσύνη. Αν το σάκχαρο νηστείας είναι φυσιολογικό στο πρώτο τρίμηνο, ο επόμενος έλεγχος γίνεται μεταξύ 24ης και 28ης εβδομάδας της κύησης (καμπύλη σακχάρου). Γυναίκες που είναι παχύσαρκες, είχαν διαβήτη της κύησης σε προηγούμενη εγκυμοσύνη ή έχουν οικογενειακό ιστορικό σακχαρώδους διαβήτη θα πρέπει να ελέγχονται από την πρώτη επίσκεψη (πριν τη 12η εβδομάδα) με καμπύλη σακχάρου.
Μια κύηση υψηλού κινδύνου θα καταλήξει πάντοτε σε τοκετό μέσω καισαρικής τομής;
Μια κύηση υψηλού κινδύνου δεν είναι απαραίτητο ότι θα καταλήξει σε ένα τοκετό μέσω καισαρικής τομής. Ο φυσιολογικός τοκετός είναι εφικτός εφόσον βεβαίως οι παράγοντες που θέτουν σε κίνδυνο την εγκυμοσύνη και την πορεία της υγείας της μέλλουσας μητέρας δεν υπερβούν κάποια όρια. Ωστόσο, καθώς υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο επιπλοκών κατά τη διαδικασία του φυσιολογικού τοκετού, η πιθανότητα μιας καισαρικής τομής είναι πάντοτε υπαρκτή στις κυήσεις υψηλού κινδύνου.
Σε αυτό ακριβώς το σημείο, η επιλογή ενός ιατρού και ενδεχομένως μιας ομάδας εξειδικευμένων ιατρών άλλων ειδικοτήτων (ενδοκρινολόγος, διατροφολόγος, καρδιολόγος, αιματολόγος κτλ.) είναι ιδιαίτερα σημαντική για την ομαλή έκβαση μιας εγκυμοσύνης υψηλού κινδύνου. Η υπεύθυνη ιατρική ομάδα με επικεφαλής τον ειδικό Μαιευτήρα-Γυναικολόγο εξασφαλίζει την αρμονική πορεία και την υγιή ανάπτυξη κι εξέλιξη της εγκυμοσύνης αυτής. Μέσω της συνεχούς και επιστημονικά καταρτισμένης μαιευτικής καθοδήγησης είναι εφικτή η γέννηση υγιών μωρών ακόμα και σε περιπτώσεις που πριν μερικά χρόνια φάνταζε αδύνατο.
Info
- Δρ. Παναγιώτης Σκλαβούνος, Μαιευτήρας–Γυναικολόγος, Εξειδικευμένος Γυναικολόγος Ογκολόγος, Διευθυντής της Β’ Κλινικής Γυναικολογικής Ογκολογίας του νοσοκομείου ΜΗΤΕΡΑ.
- Ιατρείο Νοσοκομείου Μητέρα: Ερυθρού Σταυρού 6, 151 23, Μαρούσι Αττικής , Τ: 210 6869000, 6988636932
- Ιατρείο Μεγάρων: Σαλαμίνος 146 & Α. Ρούσου, Μέγαρα , Τ: 22960-81970, 6988636932
- TikTok
- YouTube
